© Marjolein van Roosmalen
Hoe staan de sterren ervoor?

De hemelkalender van december

Op Terschelling is de nacht nog écht donker. In december komt daar nog een extra magisch tintje bij: lange winternachten, een spectaculaire meteorenzwerm én de kortste dag van het jaar.

Hieronder vind je een overzicht van alles wat je deze maand aan de hemel kunt zien.  Inclusief de volle maan van 5 december en de nieuwe maan van 20 december.

De hemelkalender van…. december!

  • Volle maan op 5 december
  • Nieuwe maan op 20 december
  • Meteorenzwerm: Geminiden pieken in de nacht van 13-14 december
  • Winterzonneweide op 21 december (langste dag van het jaar)
  • Noorderlichtkansen: afhankelijk van de zonneactiviteit. Houd de Kp-index in de gaten!

Korte duiding door sterrenkundige Herbert Koekkoek

December is één van de mooiste maanden voor sterrenkijken. In de eerste week domineert de volle maan de hemel, maar daarna wordt het snel donkerder. In de week van nieuwe maan (rond 20 december) heb je de allerbeste omstandigheden van de maand.

De Geminiden-meteorenzwerm op 13–14 december is een jaarlijks hoogtepunt. Deze sterrenregen is helder en vaak zeer actief. Tijdens het hoogtepunt zijn er zo’n 85 meteoren per uur te zien. Daarnaast staat de winterhemel prachtig hoog: het sterrenbeeld Orion, de sterrenhoop Pleiaden en de heldere ster Sirius vormen samen de mooiste sterrenhemel van het jaar.

En op 21 december, tijdens de winterzonnewende, beleef je de langste nacht. Perfect om uitgebreid de stilte en duisternis van het eiland te ervaren.”

De maanstanden verder uitgelicht

Volle maan – 5 december 

  • Wat: De maan is volledig verlicht en straalt helder boven zee en duin. De volle maan staat in de winter hoog aan de hemel, op de plek waar de zon in de zomer staat
  • Belevingstip: Ideaal voor nachtwandelingen of fotografie. De reflectie op het strand is in december extra mooi door het felle licht van de maan
  • Locatie: West aan Zee of he strand van Formerum

 Nieuwe maan – 20 december 

  • Wat: De maan is onzichtbaar! Dus de donkerste nachten van de maand
  • Belevingstip: Dé periode om de Melkweg te zien of zwakkere objecten zoals de Andromedanevel
  • Locatie: De Boschplaat, het Groene Strand of het Kooibos: zo donker als Nederland maar kan zijn
Dark Sky Park Terschelling Nederland Anker Marjolein van Roosmalen
© Marjolein van Roosmalen

Meteorenzwerm: Geminiden (piek 13–14 december)

  • Wat: De meest spectaculaire meteorenzwerm van het jaar
  • Herkomst: Restmateriaal van de mysterieuze planetoïde 3200 Phaethon
  • Belevingstip: Kijk tussen 22.00 en 03.00 uur naar het zuiden. De meteoren lijken te komen uit het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini)
  • Aantal: Bij heldere hemel 50 to 80 vallende sterren per uur (soms zelfs meer)
  • Locatie: Oosterend, Hoorn of het donkere dijkgebied bij Lies

Winterzonnewende – 21 december

  • Wat: De zon staat op haar laagste punt. Dit is de kortste dag en de langste nacht van het jaar
  • Belevingstip: Een perfecte avond voor een extra lange sterrenwandeling: de winterhemel is urenlang te bewonderen
  • Wat zie je: Orion, de Pleiaden en de heldere ster Sirius staan prachtig aan de hemel
  • Locatie: De Boschplaat of Kaapsdune, waar de noordelijke horizon wijds en vrij is

Noorderlichtkansen

  • Wat: Bij sterke zonneactiviteit kan het noorderlicht zelfs vanaf Terschelling zichtbaar zijn.
  • Belevingstip: Houd de Kp-index in de gaten.
  • Locatie: Strand bij Oosterend of Kaapsdune (vrije noordelijke horizon).
  • Zichtbaarheid:
    • Kp 4: zwakke gloed
    • Kp 5: zichtbaar en fotografeerbaar
    • Kp 7+: kleuren goed zichtbaar met het blote oog

Extra bijzonder deze maand: de winterhemel

  • Orion staat hoog en helder: hét wintersterrenbeeld.
  • Sirius, de helderste ster, fonkelt laag in het zuiden.
  • De Pleiaden zijn zichtbaar als een kleine, schitterende sterrencluster
Tip van sterrenkundige Herbert Koekkoek “Plan je uitstapje tussen 16 en 24 december. De combinatie van nieuwe maan, lange winternachten en een heldere lucht maakt dit de mooiste sterrenperiode van de maand.”

Leuk artikel?
Bekijk ook: