Volksdansen op Terschelling

Op Terschelling kon je vroeger geen kant op. Omdat de eilanders van oudsher op elkaar aangewezen zijn, konden diverse folkloristische gebruiken bewaard blijven, waaronder het volksdansen. Om te voorkomen dat deze oude dansen niet alsnog verloren gaan, zijn er meerdere volksdansverenigingen op het Waddeneiland opgericht. Hier vertellen we je alles wat je wilt weten over de unieke Terschellinger volksdansen, de traditionele klederdracht van de volksdansers én waar je ze in levenden lijve kunt aanschouwen.

Een dertigtal Nederlandse volksdansen wordt momenteel alleen nog beheerst door leden van volksdansverenigingen. Hieronder vallen bekende dansen als de Hakke Toone, die vaak op klompen werd gedanst, en het Wilhelmus, de alleroudste dans die uit de zeventiende eeuw dateert.

Sommige van deze dansen zijn op Terschelling ontstaan, maar de meeste zijn varianten op dansen die Terschellinger zeelieden in buitenlandse havenkroegen langs de Noord- en Oostzeekusten hadden gezien. Omdat de zeelieden deze dansen vaak maar deels konden onthouden, namen ze er ‘flarden’ van mee naar huis. Uit deze flarden ontstond vervolgens een Terschellinger repertoire met een geheel eigen stijl en ritme.

Anders dan de volksdansen op het vasteland, hielden Terschellingers van stampen en een vlot tempo. Omdat deze dansen van ouders op kinderen werden doorgegeven, was nauwkeurigheid of uniformiteit niet zo belangrijk: als de uitvoering maar enthousiast was. En dat is eigenlijk nog steeds zo: tijdens de dansoptredens met harmonica- en accordeonmuziek wordt er vaak volop gezongen.

Ondanks de welvarende scheepvaart op Terschelling, hielden de meeste eilanders er een nogal sobere leefstijl op na. Dit is goed terug te zien in de Terschellinger klederdracht die volksdansers als kostuum mogen dragen.

Vrouwendracht

Voor vrouwen is de dracht heel degelijk: simpele snit, eenvoudige kleuren en amper opsmuk. Het uitvoerige kostuum bestaat uit een zwarte kap, een ‘mutske’ van wit kant, een jak, een zware bovenrok van zwarte wol, een buus, een onderrok, een scholdoek, een omslagdoek, ondoorschijnende zwarte kousen en gepoetste zwarte schoenen. Alle volksdansers dienen zich te houden aan strikte regels en kledingvoorschriften. Zo moet het jak van een goedgekeurde stof zijn, op exact zeven centimeter van de vloer hangen en mogen de enkels niet zichtbaar zijn. Versierselen zijn niet toegestaan, met uitzondering van ‘slot en kralen’: een halssnoer van bloedkoralen, gitten of granaten met een gouden of zilveren slot.

Mannendracht

Hoewel er nooit een specifieke mannendracht is geweest, heeft de Terschellinger volksdansvereniging in de jaren zestig een kostuum samengesteld dat gebaseerd is op de uitgaansdracht van een kapitein uit circa 1860. Dit kostuum bestaat uit een blauw, grijs of zwart pak met een klepbroek, vestje, strikje, wit overhemd, zwarte pet, zakdoek, effen zwarte veterschoenen en sokken in dezelfde kleur als het pak.

Op Terschelling zijn er twee afdelingen van de volksdansvereniging: in de dorpen Midsland en Hoorn. In juli en augustus treden de volksdansers van beide afdelingen op en heb je de kans om deze folkloristische traditie van dichtbij mee te maken. Wil je de Terschellinger volksdansen bijwonen? Op de website van de Terschellinger volksdansvereniging kun je zien wanneer het volgende optreden is.