Strandjutten: op zoek naar een aangespoelde buit

Wandelend langs de brede stranden van Terschelling kun je de bijzonderste dingen vinden. Schelpen, stukken hout, lege flessen of oude schoenen, maar ook heel rare of bruikbare voorwerpen. Het is niet voor niks dat eilanders geboren strandjutters zijn en na een zware storm vaak op het strand op zoek gaan naar aangespoelde buit. Hier lees je niet alleen over de eilander gewoonte van het strandjutten, maar ook hoe belangrijk milieujutten tegenwoordig is. Ga jij ook jutten? Onderaan vind je enkele tips.

Strandjutten zit de Terschellingers in het bloed. Bij storm staan de eilanders op scherp. En zodra de geruchten gonzen dat een schip lading heeft verloren of misschien zelfs in moeilijkheden verkeert, is iedereen in rep en roer en trekken de jutters naar het strand. Vroeger met paard en wagen, tegenwoordig met four wheel drives, natuurlijk met grote aanhangers en extra verlichting. Dan verzamelen ze de meest waardevolle aangespoelde spullen. 

Stiekem jutten uit armoede
Deze bijzondere gewoonte om bij nacht en ontij te gaan strandjutten is ooit uit armoede ontstaan. De eilandbewoners konden het aangespoelde wrakhout namelijk prima gebruiken als bouwmateriaal of als brandstof. Diverse Terschellinger boerderijen zijn gebouwd van het hout van vergane schepen. Zij zijn ook vernoemd naar deze schepen. Heel Nederland heeft met deze eilander gewoonte van het strandjutten kennis gemaakt dankzij de populaire televisieserie Sil de Strandjutter uit 1976. 

Jutten: een verboden activiteit
Strandjutten is echter een verboden activiteit. Strandjutters moeten alle gejutte buit inleveren en melden bij de strandvonder. Op Terschelling is dat de burgemeester. Die moet erop toezien dat regels worden nageleefd en hij bepaalt wat er met de aangespoelde buit moet gebeuren. En dat doen de jutters niet altijd. Zij verstoppen soms hun spullen of proberen het ongezien mee te nemen. Ze nemen het niet zo nauw met de regels en botsen dus wel eens met de autoriteiten. Overigens is het anders als aangespoelde spullen waardeloos zijn geworden. Zoals een televisie die lang in zout water heeft gelegen. Daar heeft de oorspronkelijke eigenaar niets meer aan.  

Jutten na een natuurramp

Het avontuurlijke element van het strandjutten spreekt tot de verbeelding. Maar de vele grote schepen die ten noorden van de Waddeneilanden over de Noordzee varen, hebben ook grote nadelen. Zoals in december 2018. Toen verloor het containerschip MSC Zoe tientallen containers op zee. Ook toen trokken de jutters massaal naar het Terschellinger strand, dat bezaaid lag met flatscreens, krukjes, gloeilampen, autodeuren, plastic speelgoed, maar vooral ook met heel veel verpakkingsmaterialen. Strand en duinen lagen vol plastic en een enorme natuurramp voltrok zich op de Waddeneilanden. Met als gevolg dat milieujutten nu ook noodzakelijk is.  

Mag je zelf strandjutten op Terschelling?

Jutten mag dan officieel verboden zijn, milieujutten is dat niet. Dat wordt zelfs aangemoedigd. Ga je naar het strand en wil je ook nog wat nuttigs doen? Doe als de eilanders en ga strandjutten. Neem een tas mee en pik alle plastic en afval dat je tegen komt op. Zo kun je genieten van je strandwandeling en ben je ook nog bijzonder milieuvriendelijk bezig. Ben je vergeten een tas mee te nemen? Veel strandpaviljoens stellen voor milieujutters vuilniszakken beschikbaar, zodat je alsnog een goede daad voor het milieu kunt verrichten. Je kunt je volle tas daar ook vaak inleveren.  

Tips:  

• Met het Jut arrangement ‘Jutten en maak daarvan Kunst’ kun je je vakantie extra betekenis geven. Je kunt dan je steentje bijdragen door met een (jute) zak in je hand plastic en ander afval op te rapen op de uitgestrekte stranden en in de duinen. Zo help je de eilander natuur schoon te maken.  
• Je kunt ook op stap gaan met de Milieujutter. Meld je minimaal een dag van tevoren aan.  
• Stayokay Terschelling organiseert jaarlijks een weekend milieujutten op Terschelling, samen met Staatsbosbeheer, De Waddenvereniging en Gemeente Terschelling. Ga jij ook mee helpen om de stranden schoon te maken?
• Als je wilt ontdekken wat voor wonderlijks er zoal aanspoelt op Terschelling of wordt opgedoken in zee, bezoek dan het Wrakkenmuseum in Formerum.