Jort Spanjer vertelt over de bijzondere bunkers op Terschelling

Langzaam komt ook Nederlands mooiste Waddeneiland, Terschelling, weer van het slot en tot bloei. De komende weken spreken we tien markante locals en ambassadeurs over hun favoriete plekken en bijzondere band met het eiland. Deze week: Jort Spanjer (67), eilander en voorzitter van Bunker Museum Terschelling, een bunkerstelling uit de Tweede Wereldoorlog.

‘In de jaren zestig werd de voormalig Duitse radarstelling op Terschelling, Tiger, onder het zand begraven door Staatsbosbeheer. In de bunkers werden namelijk steeds vaker feestjes gehouden. Bovendien was het een stukje geschiedenis waar niet iedereen op zat te wachten. Maar gaandeweg de jaren groeide het besef over de historische waarde en werd de tijd schijnbaar rijp om er tóch wat mee te doen.’

‘Met toestemming van de gemeente en Staatsbosbeheer begonnen we in 2010 met het opgraven van een aantal bunkers. Inmiddels hebben we er zo’n 25 uit het zand gehaald, waaronder de verdedigingsbunker, de voormalige Duitse kantine en de commandobunker Bertha van waaruit de luchtoorlog gevoerd werd. In de oorlog zijn er 200 geallieerde bommenwerpers neergeschoten vanuit deze bunkerstelling. In elke bommenwerper zaten gemiddeld acht personen.’

‘In WOII maakte Terschelling deel uit van de Atlantikwall, de Duitse verdedigingslinie. In die tijd stonden er 550 bunkers op het eiland. Daar zijn er nu nog 350 van over. De Tiger-stelling bestond uit 100 bunkers en was zeven hectare groot. Sommige bunkers zijn gesloopt, andere zullen voor altijd onder het zand blijven liggen omdat we alleen bunkers met een bijzondere functie opgraven – die voegen nog echt iets toe aan het museum. We doen dat aan de hand van de oorspronkelijke Duitse tekening en de naoorlogse tekening van het Bureau Registratie Verdedigingswerken, waarop de functie en ligging van alle bunkers uit de stelling staan.’

‘In 2013 groeven we per toeval een oude Skoda op. In de bunkers zelf zit eigenlijk helemaal niets meer: het zijn kale karkassen van beton of metselwerk. Het enige wat we erin vinden is veel kippengaas en prikkeldraad. Na de oorlog zijn alle bruikbare voorwerpen uit de bunkers gehaald en gebruikt voor de wederopbouw. Om mensen een beter beeld te geven van hoe het er vroeger uitzag, hebben we een paar bunkers heringericht op basis van oude foto’s, met meubels en objecten die we online hebben gekocht of van bezoekers hebben gekregen.’

‘Het Bunker Museum is géén oorlogsmuseum: we vertellen het verhaal van Terschelling tijdens de Tweede Wereldoorlog en wat de eilanders toen hebben meegemaakt. Vergeleken met de rest van Nederland was het hier relatief rustig tijdens de oorlog: geen SS, geen gestapo, geen verzet, geen onderduikers. Vluchten was ook onmogelijk: waar moest je naartoe? Het gebied langs de kust was allemaal Sperrgebiet, daar mocht je niet komen. En zonder papiertje van de inselkommandant mocht je niet van het eiland af. Je kon geen kant op. Het was leven en laten leven.’

Meer informatie over het bunkermuseum, de openingstijden en de rondleidingen door de bunkers vind je op de website van Bunker Museum Terschelling.