De Brandaris op Terschelling is al ruim 400 jaar dé blikvanger van het eiland. De Brandaris is het eerste dat je ziet als je met de boot naar Terschelling komt. En ook het laatste als je weer wegvaart. Hieronder lees je 10 dingen die je altijd al had willen weten over deze populaire vuurtoren.
De Brandaris is het 53,7 meter hoge baken van Terschelling. Het bouwwerk is de oudste vuurtoren van Nederland, en de op drie na hoogste lichttoren van Nederland. Omdat de toren zo hoog is, is het vuurtorenlicht al vanaf 54 kilometer zichtbaar. Na schemering kun je elke vijf seconden het licht van de Brandaris zien schijnen over de zee en het eiland.
Over de herkomst van de naam van de Brandaris doen enkele verhalen de ronde. Volgens sommige bronnen is de toren in de Middeleeuwen vernoemd naar de heilige Sint Brandarius. Het dorp West-Terschelling ontleende in die tijd ook nog zijn naam aan deze heilige. Maar volgens andere verhalen is de vuurtoren vernoemd naar de Ierse Sint Brandaan van Clonfert, die bekend stond om zijn zeereizen.
De huidige Brandaris is de derde vuurtoren die op het eiland is gebouwd. De eerste verrees in 1323, op verzoek van de stad Kampen. De vloot van de Hanzestad voer namelijk veelvuldig langs Terschelling naar de Noordzee. De vloot had daarom belang bij ‘eijn merke’ op deze route: een goede markering voor de zeelieden. Vanaf de Noordzee lijken de Waddeneilanden immers veel op elkaar. Ook moest de vuurtoren de zeelieden ’s nachts en bij stormen behoeden.
De stad Kampen betaalde mee aan de bouw. Als dank mochten de Kamper zeevaarders gratis aanmeren op Terschelling. De eerste Brandaris stond echter te dicht bij zee en stortte in 1570 in het water. In 1593 startte de bouw van de tweede Brandaris. Maar door de slechte bouwmaterialen zakte ook deze toren in elkaar. Een jaar later, in 1594, werd er met betere materialen een derde vuurtoren gebouwd. Sindsdien waakt het huidige Terschellinger bouwwerk over het eiland en zee.
Wist je dat de beroemde Terschellinger zeevaarder en ontdekkingsreiziger Willem Barentsz de Brandaris in zijn huidige vorm nog met eigen ogen moet hebben gezien? Hij ging in 1594 en 1596 op drie expedities om de noordoostelijke doorvaart te vinden.
Een officiële vuurtoren is de Brandaris niet, omdat er nooit vuur bovenin de toren heeft gebrand. Dat was te gevaarlijk vanwege de houten overkapping. Eerst werkte de vuurtoren daarom met lantaarns met kaarsen. Deze lantaarns gaven echter niet genoeg licht en dus staken de Terschellingers ’s nachts vuurbakens in de duinen aan. De toren was toen alleen een dagbaken.
De vuurtoren ging mee met zijn tijd. In 1834 kreeg de Brandaris een lichthuis met een vuurtorenlicht dat langzaam ronddraaide. En in 1920 was het de eerste vuurtoren met een gloeilamp met een doorsnee van 30 centimeter. Het Nederlandse bedrijf Philips ontwikkelde deze lamp speciaal voor de Terschellinger vuurtoren. Inmiddels werkt de vuurtoren helemaal automatisch.
Sinds 1985 is de Brandaris op Terschelling een rijksmonument. En sinds 1989 dient de vuurtoren als Centrale Meldpost Waddenzee. Dit betekent dat vuurtorenwachters 24 uur per dag de Waddenzee in de gaten houden vanuit de Brandaris. Zodra het schemerig wordt, doet de vuurtoren ook zijn werk voor het vaarverkeer op de Wadden- en Noordzee. Dan zie je al van ver het licht over het eiland draaien.
De vuurtoren is uitgerust met speciale lampen voor vogels. Deze verlichting voorkomt dat vogels zich ’s nachts te pletter vliegen tegen de toren.
De Brandaris telt zeven verdiepingen en 225 treden. Sinds 1970 heeft het bakstenen gebouw ook een lift. Alleen de vuurtorenwachters mogen deze gebruiken, want de vuurtoren is niet toegankelijk voor publiek. Bovenop staat namelijk veel kostbare apparatuur. Je kunt het Waddeneiland dus helaas niet van bovenaf bewonderen. Maar gelukkig kun je heel ver op zee en op bijna het hele eiland wél genieten van het uitzicht op de Brandaris zelf.
Toch is er een manier waarop je de Brandaris van binnen kunt bewonderen: door er te gaan trouwen. Op de eerste verdieping van de vuurtoren vinden er regelmatig huwelijken en bruiloftsfeesten plaats. Deze verdieping is toegankelijk via een stenen wenteltrap en biedt ruimte aan maximaal twintig personen (inclusief het bruidspaar).
Wil je het ja-woord op deze unieke trouwlocatie geven? Vraag dan bij de Gemeente Terschelling toestemming voor je huwelijk. Houd er wel rekening mee dat je dit minimaal drie maanden van tevoren moet regelen.
